بررسی پایداری مالی دولت در ایران

چکیده: کنترل حجم درآمدها و مخارج دولت نقش اساسی را در اعمال سیاستهای تأمین پایداری اقتصادی ایفا می نماید ، زیرا از طریق کنترل این دو متغیر دولتها به کنترل تقاضای کل می پردازند . لزوم پایداری مالی پیامدی است که بیشتر در کشورهای در حال توسعه برجسته شده است. به دلیل نقش مهمی که دولت در اقتصاد ایران دارد ، توجه به رفتارهای مالی دولت از اهمیت خاصی برخوردار است . آزمونهای پایداری مالی شایستگی و مناسب بودن سیاستهای مالی دولت را مورد ارزیابی قرار می دهند. پایداری مالی مفهومی بلند مدت است. یک روش تجربی معمول برای ارزیابی پایداری مالی ، بررسی وجود رابطه تعادلی بلند مدت (همگرایی ) بین درآمدها ومخارج دولت است. پژوهش حاضر به ارزیابی پایداری مالی دولت در دوره زمانی 86-1358 می پردازد. این پژوهش همگرایی بین درآمدها و مخارج دولت را با استفاده از آزمون همگرایی یوهانسن در دوبخش مورد ارزیابی قرار می دهد. مخارج دولت در بررسی های فوق دربرگیرنده بهره پرداخت شده بابت بدهی های دولت در هر دوره نیز می باشد. در بخش اول درآمدهای دولت شامل درآمدهای نفتی، درآمدهای مالیاتی و سایر منابع درآمدی است. در بخش دوم درآمد حاصل از حق الضرب پول نیز به درآمدهای دولت اضافه گردیده است. نتایج حاصل از آزمون همگرایی یوهانسن در هر دو بخش نشان می دهد که هیچ رابطه تعادلی بلند مدتی بین درآمدها و مخارج دولت وجود نداشته و از این رو پایداری مالی دولت در دوره زمانی مذکور پذیرفته نمی شود. بنابراین حتی خلق پول نیز نتوانسته رابطه تعادلی بلند مدتی بین درآمدها و مخارج دولت برقرار سازد. بعبارت دیگر حجم مخارج دولت در ایران متناسب با ظرفیت درآمدی دولت نبوده و این عدم هماهنگی بین درآمدها ومخارج دولت می بایست با تجدیدنظر و اصلاح در سیاستهای مالی دولت در هر دوبخش درآمدی و هزینه ای برطرف گردد.